Bitwa pod Chojnicami – starcie zbrojne, które miało miejsce 18 września 1454 roku w pobliżu Chojnic. W bitwie brały udział wojska polskie przeciwko wojskom zakonu krzyżackiego. Starcie, zakończone zwycięstwem strony krzyżackiej, było epizodem wojny trzynastoletniej. Krzyżacy dysponowali armią składającą się z około 9 000 jazdy i 6 000 piechoty pod dowództwem Bernarda Szumborskiego, zaś po stronie polskiej było 16 000 jazdy i parę tysięcy piechoty, w tym 500 najemników z Gdańska oraz 2000 najemników pruskich. Dowodził Kazimierz IV Jagiellończyk.
Polacy liczyli na to, że o losach bitwy rozstrzygnie w tradycyjny sposób ciężka polska kawaleria i nie zajęli się organizacją jednostek artylerii bądź większych jednostek piechoty. Bernard Szumborski zastosował jednak zupełnie inną strategię bitwy, niż założyła strona polska.
Na początku wszystko odbywało się tak, jak oczekiwał tego Kazimierz Jagiellończyk. Polska ciężka kawaleria szarżowała skutecznie, przerywając linię krzyżacką, zabijając księcia piastowskiego Rudolfa Żagańskiego i biorąc do niewoli Szumborskiego. Kawaleria krzyżacka próbowała przerwać linię polską i uciec w kierunku Chojnic, jednak piechota skupiona w krzyżackim wagenburgu zerwała z tradycją i stawiła opór jednostkom kawalerii polskiej. Następnie niespodziewany atak z Chojnic zaskoczył tyły polskiej armii i wywołał panikę. Szumborski uciekł z obozu jenieckiego Polaków i zorganizował pościg. Setki żołnierzy polskich zginęło stratowanych w ucieczce lub utopiło się na pobliskich bagnach. Dominik Kazanowski ocalił króla i uprowadził go do Bydgoszczy.
Polska porażka była ogromna – 3 000 ciał zostało na polu bitwy – zginęło wielu znakomitych mężów, m.in. Jan z Rożnowa, starosta kolski, najmłodszy syn Zawiszy Czarnego. Krzyżacy pojmali też 300 rycerzy, w tym trzech dowódców: Mikołaja Szarlejskiego, Łukasza Górkę i Wojciecha Kostkę.
Po stronie krzyżackiej straty były minimalne: zginęło zaledwie 100 rycerzy. Pomimo zwycięstwa, dowódca Bernard Szumborski pozostał formalnie więźniem polskim, gdyż zobowiązywała go do tego obietnica złożona Polakom.
Bibliografia
- Jacek Knopek, Bogdan Kuffel: Bitwa pod Chojnicami 18 IX 1454 r. w tradycji historycznej i regionalnej. Chojnice: Biblioteka Chojnicka, 2004.